De Basiliek van de Sagrada Família is op vele manieren een uniek gebouw. Dit komt niet alleen omdat er al meer dan 135 jaar aan wordt gebouwd en nu al 5 generaties bewoners van Barcelona het bouwproces hebben meegemaakt. Ook de manier waarop dit bijzondere gebouw is ontstaan – door en voor het volk – is ongebruikelijk voor dergelijke bouwprojecten. Ten slotte maken het unieke ontwerp en de innovatieve bouwkunst van architect Antoni Gaudí de Sagrada Famlia eenmalig.
Het begin (1866-1883)
In 1866 stichtte de boekhandelaar Josep Maria Bocabella de “spirituele vereniging van de aanhang van Sint-Jozef”. Deze vereniging stelde zich al snel in voor het bouwen van een heiligdom dat gewijd zou zijn aan de heilige familie. Dankzij vele donateurs kon de vereniging in 1881 een geschikt terrein van 12.800m² kopen. Op dit terrein werd op 19 maart 1882 de eerste steen van de Sagrada Familia gelegd. Dit was het startschot voor het neogotische ontwerp van de eerste architect, de bisschopsarchitect Francisco de Paula del Villar y Lozano.
De eerste jaren van de Sagrada Família onder Antoni Gaudí (1883-1931)
Heftige meningsverschillen tussen Lozano en de oprichters van de vereniging leidden er al snel toe dat het gebouw zonder architect kwam te staan. Dit bleek een gelukkig toeval, want Lozano’s opvolger was niemand minder dan Antoni Gaudí, die de Sagrada Familia tot wat het vandaag de dag is heeft gemaakt. Gaudí begon met de bouw van de krypte. Dankzij een onverwachte, grotere schenking kon hij het ontwerp van de Sagrada Familia al vanaf het begin volledig opnieuw uitrichten. Hij ontwierp een monumentaal gebouw met innovatieve vormen, structuren en bouwtechnieken.
Gaudí’s exclusieve jaren (1914-1926)
Vanaf 1914 concentreerde Gaudí zich uitsluitend op de Sagrada Familia. Hij trok zelfs naar het bouwterrein. Sindsdien zijn er ook geen andere grote gebouwen meer van Gaudí gebouwd. In 1923 voltooide hij het koor en het dak. Twee jaar later, in 1925, was de eerste klokkentoren voltooid.
Helaas bleek dat de enige toren die Gaudi in voltooiing zou zien. Een half jaar later, op 10 juni 1926, overleed Antoni Gaudí na een ongeluk met de tram.
Een tragisch einde voor deze bijzondere architect en kunstenaar. Maar met de Sagrada Familia liet hij wel een meesterwerk na, hoewel het nog lang niet voltooid was.
Gaudí’s erfenis (1929-1938)
Na de dood van Gaudí nam zijn dichtste medewerker Doménec Sugrañes het bouwproject over. Onder zijn leiding werden de geboortefaçade, het geloofsportaal en de eerste torenkam – die een cypres boom voorstelde – gebouwd. Hij bleef leiding geven tot 1938.
Tussen 1936 en 1939 werden de crypte en de school van de Sagrada Familia in brand gestoken. De werkplaats werd daarbij gedeeltelijk verwoest. Tot ontsteltenis van alle ondersteuners verloren ook originele ontwerpen, tekeningen en modellen van Gaudí.
Wederopbouw & nieuwe financiering (1939-1960)
Tussen 1939 en 1940 werkte architect Francesc de Paula Quintana i Vidal, die al sinds 1919 met Gaudí had samengewerkt, aan de restauratie van de afgebrande crypte.
Hij zorgde ook dat veel van de beschadigde originele modellen van Gaudí konden worden gered en gerepareerd. Dankzij deze modellen kon worden doorgewerkt op het oorspronkelijke ontwerp van Gaudí.
De werkzaamheden aan de kerk gingen verder. In 1955 kreeg het project na een belangrijke donatiecampagne de benodigde financiering.
Het museum & hardwerkende kunstenaars (1961-1999)
In 1961 kreeg de Sagrada Familia een museum. Hier werden de historische, technische en kunstzinnige aspecten van de basiliek voor het publiek tentoongesteld.
Veel beeldhouwers hebben hun stempel gedrukt op de geboortefaçade. In 1958 werden beelden van de heilige familie toegevoegd, gemaakt door een beeldhouwersgroep onder leiding van Jaume Busquets.
In 1986 kreeg de Spaanse kunstenaar Josep Maria Subirachs de opdracht om sculpturen voor de passiefaçade te ontwerpen. Hij werkte hier een groot deel van zijn leven aan, ruim 20 jaar.
Naast Gaudí en de al genoemde architecten waren de volgende heren op verschillende momenten verantwoordelijk voor de bouw van de kerk: Isidre Puig-Boada, Lluís Bonet i Garí, Francesc de Paula Cardoner i Blanch en Jordi Bonet i Armengol.
Sinds 2012 is Jordi Faulí i Oller leidend architect van de Sagrada Familia.
Het 21e eeuw (2000 – 2015)
In het begin van het 21e eeuw zijn enkele belangrijke mijlpalen behaald. In 2000 werden de koepels van het koor en het middenschip gebouwd. In 2001 begonnen de werken aan de fundering van de Glorienfassade. In datzelfde jaar werd ook het legereenglas van Joan Vila-Grau geïnstalleerd, dat de opstanding van Jezus toont.
Van 2002 tot 2005 werkten de beeldhouwers Josep Maria Subirachs en de Japanner Etsuro Sotoo aan de decoratie van de Passiesfassade en de ramen in het middenschip.
2002 vierde Barcelona de 150e verjaardag van de Sagrada Familia. Ook 2010 was een belangrijk jaar voor de kerk: hoewel ze nog steeds niet voltooid was, werd ze door paus Benedictus XVI gewijd.
De Sagrada Familia vandaag
Momenteel wordt er volop gewerkt aan de bouw van de laatste centrale toren van de Sagrada Família. De torens worden opgetrokken in de stijl van de sacristie die Gaudí destijds zelf ontwierp. Dankzij het herstel van beschadigde modellen uit het verleden beschikt de huidige hoofdarchitect over waardevolle richtlijnen.
De bouw van de Sagrada Família in Barcelona is stilaan in de laatste rechte lijn beland. De centrale toren, gewijd aan Jezus Christus, zal uiteindelijk een hoogte van 172,5 meter bereiken en zou, als alles volgens plan verloopt, in 2026 voltooid moeten zijn. Op dat moment is het precies 100 jaar geleden dat Antoni Gaudí op tragische wijze om het leven kwam (op 10 juni 1926).
Lange tijd werd 2026 beschouwd als het jaar waarin de Sagrada Família volledig afgewerkt zou zijn. Intussen is die datum echter al twee keer met vier jaar uitgesteld, onder meer door de coronaperiode. Tijdens de pandemie kwamen de bouwwerken stil te liggen en door de dalende inkomsten uit ticketverkoop kreeg ook de financiering een flinke klap. De huidige streefdatum voor de volledige voltooiing van de basiliek ligt nu op 2034.
Wanneer zal de Sagrada Familia voltooid zijn?
Zodra de centrale toren klaar is, wordt de Sagrada Família de hoogste kerk ter wereld. Hoewel de hoofdstructuur tegen 2026 klaar zou moeten zijn, zal de verdere afwerking van het gebouw – inclusief de decoratieve elementen en de omstreden trap aan de Gloriegevel – naar verwachting nog tot 2034 in beslag nemen.